A Vitamini Nedir?
Güçlü bir antioksidan görevi gören A vitamini yağda çözünen bir vitamindir. Nörolojik, görsel fonksiyonların sürdürülmesinde ve sağlıklı cildin korunmasında önemli bir rol oynar. Tüm antioksidanlar gibi, serbest radikal hasarıyla savaşarak iltihaplanmayı azaltmada etkilidir.
A Vitamininin Faydaları Nelerdir?
Bu önemli ve hayati vitaminin eksikliği, raşitizm, gece körlüğü ve pul pul cilt gibi oldukça ciddi sonuçlara neden olabilir. Bununla birlikte, doğru dozda alım yapabilmek de aynı derecede önemlidir, çünkü aşırı dozu bile karaciğer sorunları ve fetüste doğum kusurları gibi ciddi patolojilere neden olabilir. Peki A vitaminin faydaları nelerdir?
- Bağışıklık sistemini destekler
A vitamini, bağışıklık sistemi, özellikle hastalık ve enfeksiyonla savaşma yeteneği için hayati önem taşır. Bazı bilim adamlarına göre, bu anahtar vitaminin eksikliği bağışıklık sisteminin zayıflamasına ve ayrıca bazı hücrelerin işlevselliğinin değişmesine neden olabilir. A vitamini eksikliğinin mukozal bariyerlerin rejenerasyonunu bloke ettiğine ve böylece enfeksiyona duyarlılığın artmasına neden olduğuna inanılmaktadır. 2014 yılında yapılan bir araştırmaya göre, 100.000 çocuğa A vitamini takviyesi vermek, ishal ve sıtma gibi hastalıkların görülme sıklığını azaltarak tıbbi maliyetlerden yüz milyonlarca Euro tasarruf sağlayabilir.
- Göz sağlığını korur
A vitamininin en iyi bilinen faydalarından biri, görme sistemini destekleme ve göz sağlığını koruma yeteneğidir. Beta karoten, yaşlanmayla bağlantılı körlüğün başlıca nedenlerinden biri olan makula dejenerasyonunun önlenmesinde de önemlidir.
- Sağlıklı cildi korur
Akne ve kırışıklıkları tedavi etmek için dermatologlar tarafından giderek daha fazla reçete edilen A vitamini, güçlü cilt yararları ile bilinir. Hatta bir çalışma, retinolün topikal uygulamasının kırışıklıkların ve ince çizgilerin görünümünü önemli ölçüde iyileştirdiğini ve aynı zamanda cildin hasara direnme yeteneğini artırdığını bulmuştur.
- İltihabı hafifletir
Beta-karoten, serbest radikallerin oluşumunu azaltmaya yardımcı olarak ve dolayısıyla oksidatif stresi ve neden olduğu hasarı önleyerek güçlü bir antioksidan görevi görür. Aynı zamanda mükemmel bir anti-inflamatuar ajandır. A Vitamini ve Beta-karoten’ in anti-inflamatuar etkileri, kanser, diyabet veya kardiyovasküler problemler gibi kronik hastalıkların kökeninde inflamasyon olduğu için çok ciddi patolojileri önleyebilir. Enflamasyon seviyelerinin düşürülmesi, Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıkların gelişme riskinin düşürülmesi ve romatoid artrit ve Crohn hastalığı gibi durumların iyileştirilmesi ile de ilişkilidir.
- Anti kanser özelliği vardır
Yediklerimiz ile bazı kanser türlerine yakalanma riski arasında yakın bir ilişki olduğunu gösteren araştırmaların artmasıyla, A vitaminini diyetimize dahil etmenin bizi bu hastalıkların gelişimine karşı korumaya yardımcı olması şaşırtıcı olmamalıdır. Bazı çalışmalarda retinoidlerin safra kesesi, meme, prostat ve akciğerlerdeki kanserli hücrelerin büyümesini engellediği gösterilmiştir.
- Kolesterolü düşürür
Vücudumuzun düzgün çalışması için belirli miktarlarda ve türde kolesterole ihtiyacı olmasına rağmen (hormon sentezinde ve hücre zarlarının oluşumunda yer aldığı için), kan damarlarında çok fazla kolesterol birikebilir ve bu da damarların daralmasına ve sertleşmesine neden olarak kalp hastalığı riskini artırabilir.
Bunu Bilmekte Fayda Var
İnsan çalışmaları sınırlı olsa da, bazıları kişinin diyetinde yeterli dozda A vitamini alımının kolesterol seviyelerinde doğal bir düşüşe ve kalp fonksiyonunun optimizasyonuna neden olduğunu göstermektedir. Örneğin fareler üzerinde yapılan bir araştırma, altı hafta boyunca hayvan diyetine beta-karoten eklenmesinin kandaki toplam kolesterol düzeylerini önemli ölçüde azaltabildiğine karar vermiştir.
Kemik Sağlığını Destekler
A vitaminini sağlıklı ve güçlü kemiklerin büyümesi için temel bir bileşendir.
Üreme ve Gelişmeyi Destekler.
A vitamini, yaşamın her aşamasında büyüme ve gelişme söz konusu olduğunda gereklidir, ancak aynı zamanda kadınlar için en iyi vitaminlerden biri olarak kabul edilir. A vitamini eksikliği, bağışıklık fonksiyonunun depresyonu, daha yüksek ölüm oranı ve hatta hamilelik sırasında anneden çocuğa HIV-1 bulaşma riskinin artmasıyla ilişkilidir.
A vitamini, özellikle akciğer fonksiyonu ve fetal gelişim açısından gebelikte alınması gereken en önemli mikro besinler listesine dahil edilmiştir. Hamilelik ve emzirme döneminde bu bozuklukların önlenmesinde aynı önem beta-karoten tarafından karşılanmaktadır.
İdrar yolu taşlarını önler
Daha önce böbrek taşıyla uğraştıysanız ne tür bir ağrıdan bahsettiğimizi bilirsiniz. Bu taşlar genellikle karaciğerde oluşur ve yavaş büyür. Daha sonra mesane veya üretrada gelişir. Sık idrara çıkma, karın ağrısı, hematüri (idrarda kan) ve rahatsızlık gibi semptomlara neden olabilirler. Doğru tedavi edilmezlerse enfeksiyonlara ve komplikasyonlara neden olabilirler, hatta bazı durumlarda ameliyat gerektirebilirler.
Bazı araştırmalar, A vitamininin idrar taşlarını önlemeye yardımcı olabileceğini göstermektedir. Aslında, çocuklarda idrar taşları ile A vitamini arasındaki ilişkiyi inceleyen bir araştırma, A vitamini düzeyi düşük olan deneklerde yüksek kalsiyum oksalat kristalleri bulunduğunu, dolayısıyla taş oluşumu riskinin yüksek olduğunu göstermiştir.
Doku onarımını destekler
Hücre yenilenmesi ve doku onarımı söz konusu olduğunda, doğru miktarda A vitamini almak çok önemlidir. Sağlıklı bir cilt için hayati olmanın ötesinde, bazı kanıtlar bu vitaminin yara iyileşmesine de yardımcı olabileceğini düşündürmektedir. Örneğin, bir çalışma, retinoidlerle yapılan bir ön tedavinin cilt gençleştirme ameliyatını takiben iyileşme sürecini iyileştirdiğini bildirmektedir. Benzer şekilde, bir hayvan çalışması, farklı A vitamini formlarının diyet takviyesinin farelerde cerrahi yara iyileşmesini desteklediği sonucuna varmıştır.
A Vitamini Nelerde var?
A vitamini hem bitki hem de hayvansal gıda kaynaklarında bulunur. Turuncu veya sarı sebzeler özellikle A vitamini açısından zengindir. Ancak genel olarak aşağıdaki yiyecekler şunlardır:
- Havuçlar
- Kabak
- Tatlı patatesler
- Ispanak
- Kavun
- Marul
- Kırmızı dolmalık biber
- Greyfurt
- Brokoli
A Vitamini Eksikliği nedir?
A vitamini eksikliğinin ilk belirtilerinden biri, retina bozukluğundan kaynaklanan gece körlüğüdür. A vitamini eksikliği olan çocuklarda yaygındır. Gözün sklerasında köpüklü birikintiler (Bitot lekeleri) oluşabilir. Susuz kalmış kornea yumuşayabilir ve bozularak körlüğe neden olabilir. A vitamini eksikliği, gelişmekte olan ülkelerde sık görülen bir körlük nedenidir.
- Cilt susuz kalır ve pul pul dökülür, akciğerlerin, bağırsakların ve idrar yollarının mukus zarları kalınlaşır ve sertleşir.
- Bağışıklık sistemi normal çalışmaz, özellikle bebeklerde ve çocuklarda enfeksiyon olasılığını artırır.
- Çocukların büyümesi ve gelişmesi yavaşlayabilir. Şiddetli A vitamini eksikliği olan çocukların yarısından fazlası ölebilir.
A Vitamini Fazlalığı Nedir?
A vitamini fazlalığı temel olarak dengesiz beslenme nedeniyle oluşur. Aslında yumurta, ciğer, süt ve türevleri, balık gibi onu içeren besinlerin aşırı tüketimi olduğunda ortaya çıkar. ( havuç, şeftali, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kabak, mango veya diyet dışında alınan çok fazla takviye gibi. ) A vitamini fazlalığı kendi başına oldukça nadirdir ve özellikle B1 vitamini eksikliği ile ilişkiliyse, belirli semptomları tetikleyebilir. Böbrek sorunları olanlar, özellikle diyalize girenler ve hap kullananlar, aynı emilim seviyelerini artırdığı için A vitaminini dikkatli almalıdır.